Konstal N

Konstal N to oznaczenie tramwaju wytwarzanego w latach 1948-1956 przez zakłady Konstal w Chorzowie oraz Stocznię Gdańską nr 3 i Sanocką Fabrykę Wagonów "Sanowag". Wersja wąskotorowa 2N produkowana była w latach 1950-1956. Wersje doczepne (wagony bez silnika) oznaczane są ND lub 2ND. Konstal N to pierwszy tramwaj wyprodukowany w Polsce po II wojnie światowej.

Konstrukcja

N to dwukierunkowy, jednoczłonowy wagon silnikowy, wyposażony w czworo jednoczęściowych odsuwanych drzwi.

W powojennej Polsce wiele miast borykało się ze znacznymi brakami taborowymi i w związku z tym niezbędne było opracowanie tramwaju o prostej konstrukcji i łatwym montażu. Postanowiono więc skopiować konstrukcję niemieckiego wagonu KSW (Kriegs-Straßenbahn-Wagen), opracowanego na potrzeby wojenne. Ze względu na brak silników trakcyjnych pierwsze z taśm montażowych zjechały wagony doczepne ND przeznaczone dla Górnego Śląska.

Kolejną wersją był tramwaj Konstal 4N.

Wersje

Normalnotorowa wersja N produkowana była w trzech odmianach różniących się układem hamulcowym oraz szczegółami budowy. Wersja N1, produkowana w zakładach Konstal w latach 1949-1950 była w zasadzie kopią wagonu KSW (m.in. uproszczenia układu elektrycznego), choć również zawierała elementy rozwojowe - jak niewielkie uchylne okna. W wersjach N2 (produkowana w Konstalu w latach 1950-1952 i w Stoczni Gdańskiej w latach 1950-1951) i N3 (Konstal 1952-1956) systematycznie stosowano rozmaite ulepszenia, między innymi układu hamulcowego, wprowadzenie otwieranych okien i większej ilości krajowych podzespołów. Ogółem wyprodukowano 516 sztuk tych wagonów.

Produkcję normalnotorowych wagonów doczepnych ND1 prowadzono w Konstalu w latach 1948-1950 i w Sanoku w latach 1949-1951. Wersja ND2 produkowana była w Konstalu w latach 1950-1953 i w Sanoku w latach 1951-1952. Odmiana ND3 produkowana była już wyłącznie przez zakłady Konstal w latach 1953-1956. Ogółem taśmy produkcyjne opuściło około 642 wagonów doczepnych ND.

Wersja wąskotorowa wagonu silnikowego 2N1 produkowana była w Stoczni Gdańskiej w latach 1950-1951 w ilości 50 sztuk. Kolejną wersję 2N2 budowały już zakłady Konstal i w latach 1952-1956 wyprodukowały 148 sztuk tych wagonów. Wersja doczepna 2ND została wyprodukowana w roku 1955 w ilości 15 sztuk.

Większość użytkowników (jak np. na Górnym Śląsku) nie stosowała powszechnie wyróżników liczbowych, w dokumentacji oznaczając wagony jako jednakowy typ N.

Eksploatacja

Tramwaje normalnotorowe typu N eksploatowane były przez większość polskich miast posiadających wówczas komunikację tramwajową: Gdańsk,Sopot, GOP, Kraków, Poznań, Szczecin, Warszawa, Wrocław, zaś wersje wąskotorowe używane były m.in. w Bielsku, Bydgoszczy, Grudziądzu,Inowrocławiu, Jeleniej Górze, Legnicy, Łodzi i sąsiadujących miejscowościach, Olsztynie, Słupsku, Toruniu i Wałbrzychu. Przez cały okres eksploatacji poddawane one były różnym ulepszeniom i modernizacjom.

Do dziś 2 egzemplarze eksploatowane są liniowo w Bytomiu, gdzie obsługują jednotorowy odcinek bez pętli końcowej na ulicy Piekarskiej. Są to wagony 954 z 1949 i 1118 z 1951 roku.

W pozostałych miastach wagony N używane są w charakterze wozów technicznych, a część miast podjęła się remontów tych wagonów i obecnie zasilają one zbiory taboru historycznego (w tym jedyny w pełni oryginalny wagon ND numer 538 w Krakowie).

Wagony tego typu,jak również 4N powodowały spore uszkodzenia torów tramwajowych przyczyniając się do złej opinii o tramwajach i doprowadzając w dużej mierze do ich likwidacji w wielu miastach.